Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego we Włocławku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lutego 2017 r.

Sąd Rejonowy we Włocławku Wydział I Cywilny

Przewodniczący: SSR Aneta Kurdubska

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Woźniak-Wiliszewska

po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2017 r. we Włocławku

sprawy z powództwa K. U.-W., M. W.

przeciwko L. P.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego L. P., solidarnie na rzecz powodów K. U.-W. i M. W. kwotę 47.000 zł (czterdzieści siedem tysięcy złotych) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 11 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo co do pozostałych odsetek;

3.  zasądza od pozwanego L. P., solidarnie na rzecz powodów K. U.-W. i M. W. kwotę 4.750 zł (cztery tysiące siedemset pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

4.  nakazuje pobrać od pozwanego L. P. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego we Włocławku kwotę 660 zł (sześćset sześćdziesiąt złotych) tytułem wydatków tymczasowo poniesionych w sprawie przez Skarb Państwa – Sąd Rejonowy we Włocławku.

UZASADNIENIE

Powodowie K. W. i M. W. wnieśli o zasądzenie od pozwanego L. P. kwoty 47.000,00 zł wraz z odsetkami od dnia 31 lipca 2011 r. od kwoty 9.000,00 zł do dnia zapłaty oraz od dnia 22 października 2011 r. od kwoty 38.000,00 zł do dnia zapłaty. Domagali się też zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwu wskazali, iż zamierzali nabyć nieruchomość położoną w P.. W tym celu podjęli negocjacje z ówczesnym właścicielem działki numer (...) tj. nieżyjącym już bratem pozwanego L. E. P. (wujem powódki) w celu wydzielenia i sprzedaży działki na cele budowlane. Na ich koszt został dokonany geodezyjny podział działki. Ponadto powodowie wskazali, iż na poczet przyszłej transakcji uiścili E. P. zaliczki w łącznej wysokości 49.000,00 zł. Do transakcji jednak nigdy nie doszło, gdyż E. P. zmarł. Pozwany L. P. jest spadkobiercą testamentowym E. P.. Spadkobranie pozwanego zostało stwierdzone postanowieniem Sądu Rejonowego we Włocławku Wydział I Cywilny z dnia 28 października 2014 roku sygn. akt I Ns 989/12. Powodowie domagają się od pozwanego na podstawie art. 410§1i2 k.p.c. zwrotu kwoty 47.000,00 zł tytułem nienależnego świadczenia.

Pozwany L. P. wniósł o oddalenie powództwa. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, iż nie kwestionuje faktu, iż powodowie chcieli kupić działkę od jego zmarłego brata E. P.. Zakwestionował fakt przekazywania bratu pieniędzy przez powoda oraz formę zawarcia umowy. Zakwestionował również podpisy na oświadczeniach i umowie, na tę okoliczność wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii grafologa.

Sąd ustalił co następuje :

Powodowie K. W. i M. W. w dniu 08 kwietnia 2011 roku zawarli z E. P. (wujem powódki) umowę przedwstępną kupna części nieruchomości położonej w miejscowości P., oznaczonej jako działka (...), mającej w Sądzie Rejonowym we Włocławku Wydziale VI Ksiąg Wieczystych urządzoną księgę wieczystą (...) . Sprzedający w umowie wskazał, iż zobowiązuje się do sprzedaży działki o powierzchni 40 arów, która zostanie wydzielona z działki o numerze (...).

Dowód: umowa przedwstępna z dnia 08 kwietnia 2011 r. k.15, wyciąg z wykazu zmian danych ewidencyjnych k.12-13, oświadczenie geodety k.14,zeznania powoda - k. 59,147-148, częściowo zeznania pozwanego - k. 59-60, 149, zeznania świadka J. P. (1) - k. 145-146, zeznania świadka D. P. - k. 147

Po pewnym czasie między stronami doszło do zmiany umowy w zakresie obszaru działki. Zmniejszono do 30 arów działkę mającą być przedmiotem sprzedaży, a to z uwagi na biegnącą linie energetyczną wysokiego napięcia i stwierdzenie , że 40 arów to będzie dla powodów za dużo.

Dowód: zeznania świadka H. U. - k. 146-147

W celu wydzielenia działki geodeta M. K. dokonał fizycznego podziału działki. Koszt tego podziału w wysokości 2.100,00 zł ponieśli powodowie. W czasie oględzin działki obecny był również E. P.. Do wydzielenia działki doszło latem 2011 r. Wówczas zostały zakopane kamienie graniczne. Jedynie w miejsce jednego kamienia, którego brakowało zakopał butelkę. Kamień miał umieścić na miejscu butelki gdy będzie w pobliżu. W dniu śmierci E. P. geodeta był na polu i zakopał w miejsce butelki kamień graniczny.

Dowód: zeznania świadka M. K. - k. 145, zeznania świadka D. P. - k. 147

Z tytułu zawartej przedwstępnej umowy powodowie uiścili na rzecz E. P. zaliczki w wysokości: 2.000,00 zł w dniu 08.04.2011 roku, 9.000,00 zł w dniu 31.07.2011 r., 38.000,00 zł w dniu 22.10.2011 r. Kwota w wysokości 38.000 zł została przekazana w domu rodziców powódki u H. U.. Przyszedł wówczas E. P.. Rozmawiali z nim powodowie i pieniądze zostały przekazane w kopercie. Pieniądze powodowie przekazywali E. P. na jego wyraźne życzenie w gotówce do rąk własnych. Uzasadniał to tym, że ma w rodzinie wesela, zamierza kupić telewizor, lodówkę, samochód. Nie chciał również by konkubina była świadkiem przekazywania pieniędzy. Wcześniej gdy przyjeżdżał powód a konkubina była w domu, wychodził z domu i odjeżdżał kawałek.

Dowód: zeznania powoda zeznania powoda - k. 59,147-148, oświadczenie z dnia 08.04. k.9, oświadczenie z dnia 22.10.2011 r. k.10, oświadczenie z dni 31.07.2011 r. k.11, zeznania świadka H. U. - k. 146-147, zeznania świadka R. P. (1) - k. 146

E. P. zmarł w dniu 23 listopada 2011 roku. Na mocy postanowieniem Sądu Rejonowego we Włocławku Wydział I Cywilny z dnia 28 października 2014 roku ,sygn. akt I Ns 989/12 spadek po nim na podstawie testamentu nabył w całości jego brat L. P..

Dowód: postanowienie SR we Włocławku w sprawie I Ns 239/14 z 28.10.2014 r. k.20

Powodowie po śmierci E. P. rozmawiali z pozwanym co do zawarcia umowy przyrzeczonej przeniesienia własności wydzielonej działki. Pozwany wycofał się z uzgodnień , w związku z czym do zawarcia umowy nie doszło.

Dowód: zeznania powoda - k. 59,147-148, zeznania pozwanego - k. 59-60,, 149

Biegły z zakresu badań porównawczych pisma ręcznego oraz badań dokumentów , na podstawie wyniku przeprowadzonych badań, stwierdził, iż zapisy w funkcji podpisów znajdujące się na oświadczeniach o otrzymaniu zaliczek przez E. P. dołączonych do pozwu zostały nakreślone przez osobę, której materiały porównawcze zgromadzono w aktach, a więc przez E. P..

Dowód: opinia biegłego -k . 91-103

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Kluczowym dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy było ustalenie, czy doszło do zawarcia pomiędzy K. U.-W., M. W. a E. P. przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości położonej w miejscowości P. i czy powodowie przekazali sprzedającemu na poczet umowy jakiekolwiek środki.

Zasadniczo stan faktyczny był bezsporny pomiędzy stronami. Pozwany nie kwestionował faktu, iż jego zmarły brat E. P. prowadził rozmowy z powodami co do sprzedaży działki - (Powódka K. W. jest spokrewniona z rodziną P.). Potwierdzili to również przesłuchiwani w sprawie świadkowie, którym Sąd dał wiarę. Ich zeznania były jasne zwięzłe, wzajemnie się uzupełniały. Spór oscylował wokół faktu przekazania przez powodów pieniędzy E. P. co do zasady jak i formy (obrót gotówkowy).

Pozwany zakwestionował również prawdziwości i autentyczności oświadczeń o przekazaniu pieniędzy oraz podpisów złożonych na nich przez brata. Na tę okoliczność został dopuszczony dowód z opinii biegłego grafologa. Biegły T. G. w sposób kategoryczny wskazał, iż podpisy na dokumentach: oświadczeniu z dnia 08. (...). k.9, oświadczenie z dnia 22.10.2011 r. k.10, oświadczenie z dnia 31.07.2011 r. k.11 zostały nakreślone przez osobę, której zapisy porównawcze zgromadzono w aktach sprawy. Wnioski biegłego jako fachowe i przejrzyste, Sąd meriti podzielił w całości. Opinia była jasna, rzeczowa, sporządzona przez profesjonalistę w swojej dziedzinie. Żadna ze stron również nie wnosiła zarzutów co do opinii biegłego. Opinia biegłego pozwoliła na ustalenie ponad wszelką wątpliwość, iż podpisy złożone pod oświadczeniami złożył osobiście E. P..

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również na zeznaniach świadków M. K.- geodety, który dokonywał podziału działki (...), jak również na zeznaniach świadków J. P. (2), R. P. (2), H. U.. Z zeznań tych jednoznacznie wynika, iż E. P. podejmował czynności w celu zbycia części nieruchomości powodom a także, iż otrzymywał od nich środki finansowe. Przesłuchana w charakterze świadka konkubinie zmarłego E. D. P. również potwierdziła, iż zmarły zamierzał zbyć powodom nieruchomość, miała pretensje ,że „Pan W. z nią nic nie łatwił” tylko z jej konkubentem. Zeznania te korespondują w pełni z twierdzeniami powoda M. W., iż E. P. nie chciał przekazania pieniędzy na konto, jak również nie chciał, żeby pieniądze były przekazywane w obecności jego konkubiny.

Sąd pominął dowód z zeznań świadka M. P. jako spóźniony i zbędny.

Sąd ustalając stan faktyczny wziął również pod uwagę zeznania powodów i pozwanego. W części, w której zeznania ww. osób okazały się spójne Sąd dał im przymiot wiarygodności. Co do zeznań pozwanego należy wskazać, iż na przestrzeni całego postępowania nie były spójne. Na początku nie kwestionował woli stron do zawarcia umowy sprzedaży części nieruchomości. Zakwestionował brak formy aktu notarialnego i autentyczność podpisu. Natomiast na koniec stwierdził, iż pieniądze zostały przekazane i być może to konkubina brata zabrała pieniądze dane przez powodów jego bratu. A zatem przyznał, iż jego brat pieniądze od powodów otrzymał. W kontekście zeznań powodów i całokształtu materiału dowodowego Sąd uznał, iż niewątpliwie ponad wszelką wątpliwość zostało wykazane, że doszło do zawarcia umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości pomiędzy powodami a bratem pozwanego- E. P. oraz, iż powodowie przekazali E. P. kwoty, których zwrotu domagają się w niniejszym postępowaniu.

Pomiędzy powodami a E. P. doszło do zawarcia przedwstępnej umowy sprzedaży działki . Na poczet ceny kupna powodowie zapłacili E. P. kwotę 47.000 zł. Do umowy przenoszącej własność nieruchomości w formie aktu notarialnego nie doszło albowiem sprzedający działkę zmarł.

Spadkobiercą testamentowym, a tym samym dłużnikiem powodów został pozwany L. P.. Należy wyjaśnić, iż spadkobierca nabywa spadek automatycznie, wraz z chwilą śmierci spadkodawcy. Niemniej nie jest to jeszcze nabycie ostateczne. W okresie 6 miesięcy od chwili, gdy spadkobierca dowiedział się o śmierci zmarłego (co czasem może nastąpić po wielu miesiącach, a nawet latach od zgonu) może on spadek przyjąć lub odrzucić. W tym czasie spadkobierca odpowiada za długi spadkowe jedynie z majątku wchodzącego w skład spadku. Egzekucja nie może być więc kierowana do majątku osobistego spadkobiercy.

Po 6 miesiącach, w przypadku braku reakcji ze strony spadkobiercy, przyjęcie spadku następuje „z mocy prawa”. Składając oświadczenie o przyjęciu spadku, nie tylko potwierdzamy naszą wolę dziedziczenia po zmarłym, ale też rozszerzamy zakres odpowiedzialności za długi spadkowe. Od tej chwili wierzyciele mają prawo zaspokoić swoje roszczenia także z majątku osobistego spadkobiercy. Niemniej, decydując się na przyjęcie spadku, spadkobierca może sam zdecydować o zakresie swojej odpowiedzialności za długi spadkowe. Może przyjąć spadek „wprost” lub „z dobrodziejstwem inwentarza”. W niniejszej sprawie pozwany nie składał oświadczeń o przyjęciu spadku, zatem z mocy prawa nastąpiło przyjęcie spadku wprost, to znaczy z pełnią odpowiedzialnością za długi spadkowe.

Co więcej, jeśli po zmarłym dziedziczy kilku spadkobierców, to w okresie od przyjęcia spadku aż do podziału masy spadkowej odpowiadają oni solidarnie za długi spadkowe. Oznacza to, że wierzyciel spadkowy, po uzyskaniu tytułu egzekucyjnego przeciwko współspadkobiercom, może żądać spełnienia całości świadczenia od każdego ze współspadkobierców. Spełnienie świadczenia przez jednego z nich zwalnia z długu pozostałych. Jeżeli jeden ze spadkobierców spłaci dług, to przysługują mu tzw. roszczenia regresowe przeciwko pozostałym spadkobiercom. Innymi słowy może się on domagać od pozostałych spadkobierców zwrotu określonej części nakładów, jakie poniósł na spłatę zobowiązania. W niniejszym przypadku po E. P. był jeden tylko spadkobierca testamentowy, który w całości został powołany do spadku, i to on w całości odpowiada za dugi spadkowe spadkodawcy i jego zobowiązania. W przypadku zawartej umowy przedwstępnej pozwany wstąpił w miejsce zmarłego E. P..

Zgodnie z art. 390. § 1. k.c. jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania. Natomiast zgodnie z par. 2 gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej. W niemniejszym przypadku strony zawarły umowę przedwstępną w zwykłej formie pisemnej, bez zachowania formy aktu notarialnego, zatem powodowie mogli dochodzić od pozwanego, który uchylał się od zawarcia umowy przyrzeczonej jedynie odszkodowania równego poniesionej szkodzie.

Zgodnie z art. 410 par. 2 k.c. świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie podstawą dochodzenia kwoty 47.000 zł jest to, że zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty. Powodowie przekazali E. P. kwotę pieniędzy z tytułu zawartej umowy przedwstępnej zakupu działki. Niestety przez zawarciem umowy przyrzeczonej sprzedający zmarł. Spadkobierca E. P. uchylał się od zawarcia umowy przyrzeczonej w związku z czym nie doszło do przeniesienia własności nieruchomości. Wobec tego, iż umowa przedwstępna nie czyniła zadość wymaganiom umowy przyrzeczonej, powodowie nie mogli dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej, a jedynie zwrotu pieniędzy.

Stosownie zaś do treści art. 405 KC w zw. z art. 410 § 1 KC kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Z art. 405 KC wynikają cztery ogólne przesłanki powstania roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia: wzbogacenie jednego podmiotu, zubożenie drugiego podmiotu, związek przyczynowy pomiędzy wzbogaceniem a zubożeniem oraz brak podstawy prawnej dla wzbogacenia. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zaistniały wszystkie wymienione przesłanki. Cel świadczenia nie został osiągnięty, gdyż nie doszło do zawarcia między stronami umowy przeniesienia własności nieruchomości w formie wymaganej przez art. 158 KC. W tym wypadku pozwany nie przenosząc na rzecz powodów własności działki , za którą powodowie zapłacili E. P. stał się bezpodstawnie wzbogacony i zobowiązany do zwrotu nienależnego świadczenia.

Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził od powoda dochodzoną przez powodów należność na ich rzecz solidarnie. Co do żądania w zakresie odsetek Sąd uznał, iż winne one zostać zasądzone od dnia doręczenia pozwu, albowiem powodowie nie wykazali, by wcześniej a jeżeli tak to kiedy wzywali pozwanego do zapłaty należności dochodzonej pozwem. Jednocześnie roszczenie co do odsetek wcześniejszych zostało oddalone.

Odnośnie kosztów postępowania Sąd rozstrzygnął o nich na podstawie art. 98 k.p.c.-strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty te składają się kwota 2350,00 zł tytułem zwrotu opłaty stosunkowej, kwota 2400,00 zł § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu w brzmieniu obowiązującym /Dz. U. 2013.490) w zw. z § 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych /Dz.U.2015,1804/, który stanowi, iż spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji .

Sąd nakazał również na podstawie art. 113 u. o k. s. w .c. pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 660,00 zł tytułem wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.