Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego we Włocławku

POSTANOWIENIE CZĘŚCIOWE

Dnia 21 marca 2016 r.

Sąd Rejonowy we Włocławku Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Aneta Kurdubska

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Woźniak-Wiliszewska

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2016 r.

we W.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy

z wniosku Z. T.

z udziałem K. M., L. I., M. A., S. S., W. F., R. W., D. I.

o stwierdzenie nabycia spadku

w przedmiocie żądania wnioskodawcy uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym

postanawia:

oddala żądanie wnioskodawcy w przedmiocie uzgodnienia treści księgi wieczystej nr (...) z rzeczywistym stanem prawnym.

UZASADNIENIE

do postanowienia z dnia 21 marca 2016 r.

Wnioskodawca Z. T. wniósł o stwierdzenie nabycia spadku po W. T. (1), dział spadku po H. T. i zniesienie współwłasności oraz podział majątku dorobkowego H. i W. małż. T.. Jednocześnie podniósł, iż jego udział w gospodarstwie rolnym będącym przedmiotem działu, został wpisany wadliwie do działu II Kw (...), albowiem na podstawie postanowienia z dnia 28 grudnia 1983 r. I Ns 902/83 o stwierdzenie nabycia spadku po H. T. nabył 1/3 części w spadkowym gospodarstwie rolnym a nie jak błędnie wpisano ¼ udziału. Tym samy wniósł o uzgodnienie treści księgi (...) z rzeczywistym stanem prawnym.

Pełnomocnik uczestnika R. W. w odniesieniu do wniosku o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym wskazał, iż uczestnik R. W. swoje udziały w wysokości 7/8 w spadkowym gospodarstwie rolnym nabył umowami kupna-sprzedaży od współwłaścicieli ujawnionych w księdze wieczystej i w związku z tym nabycie to pozostaje pod ochroną rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych.

Na rozprawie w dniu 7 marca 2016 r. pełn. wnioskodawcy podtrzymał swoje stanowisko w sprawie. Pełnomocnik uczestnika R. W. również podtrzymał swoje stanowisko, wskazując iż uczestnika chroni rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych. Nadto podniósł, iż od chwili ujawnienia w księdze udziałów po H. T., wnioskodawca nie podjął żadnych starań w celu naprawienia niezgodności ujawnionej w księdze wieczystej, aż do chwili złożenia wniosku w przedmiotowej sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

Według działu II Księgi wieczystej nr (...), współwłaścicielami nieruchomości położonej w miejscowości G. W. , gm. L., o powierzchni 10,5100 ha, stanowiącej działki oznaczone geodezyjnie nr (...) są Z. T. w 1/8 udziału, R. W. w 6/8 udziału i R. W. w 1/8 udziału.

Dowód: odpis księgi wieczystej nr (...) – k. 6-8

Właścicielami gospodarstwa byli W. i H. małż. T.. Nieruchomość tę otrzymali w dniu 15 czerwca 1949 r., jako nieruchomość położoną w miejscowości Ż., stanowiącą działki oznaczone numerami (...) o łącznej powierzchni 10 ha 31 arów.

Okoliczność bezsporna

W dziale II Księgi wieczystej nr (...) dnia 30 listopada 1949 r. na podstawie dokumentu nadania ziemi z dnia 16 czerwca 1949 r. i wykonalnej decyzji w przedmiocie klasyfikacji i szacunku działki jak właściciel został wpisanym W. T. (2), syn S. i J..

Dowód: Akta księgi wieczystej nr (...)

W dniu 22 kwietnia 1954 r. zmarła H. T.. Na mocy postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku z dnia 28 grudnia 1983 r. w sprawie I Ns 902/83 wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne po H. T. na mocy ustawy nabyli: jej mąż W. T. (1), jej syn Z. T., jej córka K. M. i jej córka W. T. (3), każde z nich w ¼ części, z wyłączeniem udziału spadkodawczyni w gospodarstwie rolnym, podlegającym w chwili jej śmierci małżeńskiej wspólności ustawowej, albowiem udział ten odziedziczyły jedynie dzieci spadkodawczyni : Z. T., K. (...), każde z nich w 1/3 części.

Dowód: postanowienie z dnia 28.12.1983 r. w aktach I Ns 902/83

Umową darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego z 16 maja 1984 r. nr (...) W. T. (1) ujawniony w księdze wieczystej udział 5/8 części w gospodarstwie rolnym położonym we wsi G. W., dla którego urządzona jest kw nr (...) przeniósł na swoją córkę W. T. (3). Dokonano aktualizacji wpisów w dziale II księgi wieczystej nr (...) i wpisano jako współwłaścicieli W. T. (3) w udziale 6/8 części, Z. T. w udziale 1/8 części i K. M. w udziale 1/8 części.

Dowód: umowa w formie aktu notarialnego z 16.05.1984 – k. 26, Akta księgi wieczystej nr (...)

W dniu 1 grudnia 1999 r. W. I. (wcześniej T.) darowała swojej córce S. W. cały przysługujący jej udział wynoszący 6/8 części we własności nieruchomości rolnej położonej we wsi G. W. , gmina L. stanowiącą działki oznaczone numerami (...) o powierzchni 10.37.00 ha na podstawie umowy aktu notarialnego.

Dowód: umowa w formie aktu notarialnego nr 8345/1999 – k. 79-81

Na podstawie umowy kupna sprzedaży z dnia 18 marca 2002 r. sporządzonej w formie aktu notarialnego D. W. sprzedała swojemu bratu R. W. cały przysługujący jej udział wynoszący 6/8 części we własności nieruchomości rolnej położonej w miejscowości G. W. o powierzchni 10.37.00 ha.

Dowód: umowa w formie aktu notarialnego nr 1647/2002 – k. 82-83, przesłuchanie uczestnika R. W. – k. 341

W dniu 29 marca 2006 r. K. M. na podstawie umowy sporządzonej w formie aktu notarialnego sprzedała R. W. swój udział wynoszący 1/8 części we współwłasności nieruchomości położonej w miejscowości G. W. o powierzchni 10.37.00 ha. W tym samym roku R. W. udał się do Z. T. by również od niego nabyć jego udział w nieruchomości. Z. T. nie zbył swojego udział, odpowiadając by na razie zostało jak jest.

Dowód: umowa w formie aktu notarialnego nr 3623/2006 – k. 84-86, zeznania uczestnika R. W. – k. 341

W 2010 r. wnioskodawca i jego żona zaprosili R. W. do swojego domu pokazując postanowienie Sądu o stwierdzeniu nabycia spadku po H. T., stwierdzając iż w rzeczywistości udział Z. T. w gospodarstwie rolnym wynosi 1/6 udziału a w księdze wieczystej wpisano błędny udział w wysokości 1/8.

Dowód: przesłuchanie uczestnika R. W. – k. 341

W chwili obecnej w dziale II księgi wieczystej jako współwłaściciele nieruchomości położonej w miejscowości G. W. ujawnieni są Z. T. w 1/8 części, R. W. w 6/8 części i R. W. w 1/8 części. Tym samym R. W. jest wpisany jako współwłaściciel nieruchomości w 7/8 części a Z. T. w 1/8 części.

Dowód: odpis księgi wieczystej nr (...) – k. 6-8

Dział III Księgi wieczystej nie zawierał i nie zawiera żadnych ostrzeżeń ani wzmianek o niezgodności księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Dowód: księga wieczysta nr (...)

Z nakazów podatkowych jakie przychodziły do współwłaścicieli wynikało, iż K. M. przysługiwał udział 1/8 części a W. I. 6/8 części. Wnioskodawca znał treść postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po H. T.. Nie interesował się wpisami w księdze wieczystej .

Dowód: przesłuchanie wnioskodawcy - k. 340v-341, przesłuchanie uczestnika R. W. – k. 341

Sąd zważył, co następuje:

Ustaleń faktycznych Sąd dokonał na podstawie dowodów z dokumentów przedstawionych przez strony, akt księgi wieczystej nr (...) oraz dowodu z przesłuchania Z. T. i R. W..

Zeznania Z. T. Sąd uznał za niepewne i mało konkretne. Ten brak konkretów tylko do pewnego stopnia znajduje wyjaśnienie w zatarciu pamięci po upływie wielu lat od relacjonowanych wydarzeń. Oceniając walor dowodowy zeznań wnioskodawcy, Sąd zauważył rozbieżność między treścią tych zeznań a zeznaniami uczestnika R. W.. Wątpliwość co do wiarygodności twierdzeń i zeznań wnioskodawcy wzmaga wskazanie przez niego , iż nie otrzymał on z Wydziału Ksiąg Wieczystych postanowienia o wpisie jego udziału po stwierdzeniu nabycia spadku po matce H. T., albowiem, wpis ten dotyczył jego praw i Sąd wieczystoksięgowy wysyła zawiadomienie o dokonanym wpisie do wszystkich stron postępowania, a tym samym do wszystkich osób, których wpisu własności dokonuje. Skoro Sąd dokonywał wpisu własności na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po H. T., a wnioskodawca był jednym ze spadkobierców, który dziedziczył udział w gospodarstwie, to tym samym otrzymał z Sądu zawiadomienie o dokonanym wpisie. Już wówczas musiał wiedzieć w jakim udziale wpisano współwłasność na jego rzecz. Jak sam przyznał znał treść postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zatem wiedział jaki udział mu przysługuje. Podkreślić również należy, iż wobec treści zeznać uczestnika R. W., który stwierdził, iż zarówno jego matka jak i ciotka K. M. otrzymywały nakazy podatkowe gdzie wpisana była wielkość udziałów, również z tego powodu niewiarygodne były zeznania wnioskodawcy, iż nie było mu znane w jakim udziale został wpisany do księgi wieczystej. Nadto uczestnik R. W. wskazał, iż już w 2010 r. wnioskodawca pokazywał mu odpis księgi wieczystej i odpis postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku wskazując iż jego udział został wpisany błędnie. Zatem znał on numer księgi wieczystej jaka została urządzona dla nieruchomości położonej w Gagowy W. i do chwili złożenia wniosku w przedmiotowej sprawie nic z tym nie uczynił. Za wiarygodne Sąd uznał dowody z dokumentów, albowiem były one jasne i spójne. Nadto żadna ze stron nie kwestionowała ich wiarygodności.

Na wstępie należy wyjaśnić, iż roszczenie o uzgodnienie treści księgi z rzeczywistym stanem prawnym rozpoznaje się w postepowaniu procesowym. Jednakże z chwilą wszczęcia postępowania o dział spadku wszystkie niezgodności uwidocznione w księdze wieczystej podlegają rozpoznaniu w postępowaniu o dział spadku (tak postanowienie Sądu najwyższego z dnia 14 grudnia 1981 r. I CZ 101/81), dlatego też Sąd orzekający niniejszą sprawę w ramach toczącego się postępowania o dział spadku rozpoznał również zgłoszony przez wnioskodawcę wniosek o uzgodnienie treści księgi wieczystej nr (...) w dziale II poprzez wpisanie udziału Z. T. w 1/6 części z rzeczywistym stanem prawym .

Księgi wieczyste stanowią dokumenty szczególnego rodzaju i jako takie korzystają z rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych, a więc muszą dawać pełny i wierny obraz stanu prawnego nieruchomości, odzwierciedlać rzeczywisty stan prawny, przez który należy rozumieć stan zgodny z prawem materialnym. Zgodnie z art. 3 ust 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Z tego przepisu wynikają dwa domniemania: wiarygodności ksiąg wieczystych zgodnie, z którym prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym oraz domniemanie nieistnienia praw wykreślonych z księgi wieczystej. Obalenie domniemania może nastąpić na podstawie powództwa opartego na art. 10 u.k.w.h. Powództwo w trybie art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece zmierza do usunięcia niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej, a rzeczywistym stanem prawnym, innymi słowy prowadzi do doprowadzenia tej księgi do jej rzeczywistego – a więc aktualnego w dacie orzekania - stanu prawnego (zob: orzeczenia SN z dnia 30 listopada 1971 r., II CR 525/71, OSNCP 1972, z. 5, poz. 96 oraz z dnia 23 grudnia 1988 r., III CRN 434/88, OSNCP 1991, z. 1, poz. 12, jak też z dnia 18 grudnia 1996 r., I CKU 43/96, nie publ.).

Wedle tego przepisu w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności. Z tym przepisem powiązany jest także art. 31 ust. 2 tejże ustawy, który stanowi, iż wpis potrzebny do usunięcia niezgodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym może nastąpić, gdy niezgodność będzie wykazana orzeczeniem sądu lub innymi odpowiednimi dokumentami. Takie żądanie uzgodnienia treści księgi wieczystej zgłosił wnioskodawca.

Podkreślenia wymaga, iż Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego. Szczególny charakter ksiąg wieczystych wpływa również na to, iż bez wątpliwości powinny one odzwierciedlać stan rzeczywisty

Podstawą uwzględnienia powództwa tego rodzaju jest wykazanie, że rzeczywisty stan prawny nieruchomości, dla której jest prowadzona dana księga wieczysta, jest inny, niż wynikający z wpisów zawartych w tej księdze wieczystej. Z mocy art. 232 kpc obowiązek przedstawienia Sądowi dowodów dla wykazania tego stanu ciąży na osobie występującej z żądaniem opartym na tym fakcie.

Sąd ocenił, czy istnieje niezgodność pomiędzy strasem prawnym przedmiotowej nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym. Na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po H. T. z dnia 28 grudnia 1983 r. w sprawie I Ns 902/83 wchodzący w skład spadku udział w gospodarstwie rolnnym na mocy ustawy nabyli: mąż W. T. (1) oraz dzieci Z. T., K. (...) , każde z nich po ¼ części z tym, że udział spadkodawczyni w gospodarstwie rolnym nabyły jedynie dzieci spadkodawczyni -Z. T., K. (...) po 1/3 części. W dziale II księgi wieczystej (...) dokonano błędnego wpisu, wpisując jako uprawnionych do dziedziczenia zarówno męża spadkodawczyni jak i dzieci po ¼ części. Tym samym skoro również mąż spadkodawczyni został wpisany jako spadkobierca jej udziału w gospodarstwie rolnym w ¼ części w dziale II księgi wieczystej, to w tym zakresie zachodziła rozbieżność pomiędzy treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, albowiem udziały pozostałych spadkobierców zostały wpisane w innej - niższej wartości niż to wynikało z postanowienia sądu spadku i zamiast w udziałach po 1/6 części, zostali wpisani po 1/8 części. Zauważyć jednak należy, iż uczestnik R. W. nabył swoje udziały w nieruchomości na podstawie umów kupna sprzedaży zawartych w formie aktu notarialnego - z dnia 18 marca 2002 r. nabył od D. W. cały przysługujący jej udział wynoszący 6/8 części we własności nieruchomości rolnej położonej w miejscowości G. W. o powierzchni 10.37.00 ha., a dniu 29 marca 2006 r. nabył od K. M. cały jej udział wynoszący 1/8 części. Zbywcy nieruchomości ujawnieni byli w księdze wieczystej jako współwłaściciele odpowiednio w 6/8 udziału i 1//8 udziału. Stwierdzić zatem należy R. W. chroniła rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych, albowiem zgodnie z art. 5 ustawy o k. w. i h. w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe (rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych). Wnioskodawca reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie przejawił inicjatywy dowodowej w zakresie obalenia istnienia po stronie uczestnika dobrej wiary, a tym samym nie zostało wykazane, aby uczestnik nabywając udziały w spornej nieruchomości działał w złej wierze, co w świetle art. 6 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece wyłączyłoby działanie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. Sam uczestnika przyznał, iż w 2010 r. wnioskodawca poinformował go, iż w rzeczywistości przysługuje mu większy udział niż to zostało ujawnione w dziale II księgi wieczystej. Wiedzę o niezgodności księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym uczestnik uzyskał jednak już po odpłatnym nabycia udziałów w spornej nieruchomości od samego wnioskodawcy. Z. T. nie wykazał, by uczestnik taka wiedzę posiadał już wcześniej.

Zgodnie z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, a nie spełnienie tej przesłanki uzasadnia oddalenie powództwa.

Sąd ocenił, czy istnieje niezgodność pomiędzy strasem prawnym przedmiotowej nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym. Sąd uznał , iż R. W. zawierając umowy kupna - sprzedaży nie wiedział, iż udziały współwłaścicieli ujawnionych w księdze wieczyste są w rzeczywistości inne. Nie zostało również wykazane przez wnioskodawcę, iż uczestnik mógł się z łatwością o tym dowiedzieć. Sam wnioskodawca przez wiele lat nie zwrócił uwagi, iż jego udział jest wpisany w innej wielkości, nic to wynikało z postanowienia sądu spadku, choć osobiście uczestniczył w postępowaniu spadkowym w sprawie I Ns 902/83. Podkreślenia wymaga, iż uczestnik R. W. nie był uczestnikiem postępowania spadkowego w sprawie I Ns 902/83, a więc nie znana była mu również treść postanowienia spadkowego, również wnioskodawca tego nie wykazał. Tym samym stwierdzić należy, iż skoro uczestnik nabył udziały na podstawie odpłatnej czynności prawnej - umowy kupna-sprzedaży, a wnioskodawca nie wykazał złej wiary uczestnika, żądanie wnioskodawcy w przedmiocie uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym na podstawie art. 10 u.o.k.w. i h. a contrario należało oddalić, albowiem uczestnika chroniła rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych.