Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego we Włocławku

POSTANOWIENIE

Dnia 15 marca 2017 r.

Sąd Rejonowy we Włocławku Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Agnieszka Orlik – Seligowska

Protokolant: Katarzyna Rydzik

po rozpoznaniu w dniu 1 marca 2017 r. we Włocławku

na rozprawie sprawy

z wniosku M. F.

z udziałem J. L. (1), H. L., A. B., T. K., A. K., M. B. (1), A. Z., G. S. (1), D. B., A. L. (1), I. L., I. J., S. W., M. P., T. P., W. P., W. N., I. W., G. S. (2)

o zasiedzenie

postanawia:

1.  oddalić wniosek;

2.  zasądzić do wnioskodawczyni M. F. na rzecz uczestniczki D. B. kwotę 1217 zł (tysiąc dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  nakazać pobrać od wnioskodawczyni M. F. na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego we Włocławku) kwotę 480 zł (czterysta osiemdziesiąt złotych) tytułem nieuiszczonych wydatków.

4.  przyznać od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego we Włocławku) na rzecz K. J. - kuratora nieznanych z miejsca pobytu uczestników kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem wynagrodzenia, które wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa.

UZASADNIENIE

W dniu 7 lipca 2015 r. do Sądu Rejonowego we Włocławku wpłynął wniosek M. F. o stwierdzenie, że z dniem 1 stycznia 2010 r. nabyła ona przez zasiedzenie własność nieruchomości o powierzchni 00.91.46 ha położonej we W. przy ul. (...), stanowiącej działkę oznaczoną ewidencyjnie nr 5, dla której nie ma urządzonej księgi wieczystej ani nie jest prowadzony zbiór dokumentów.

W uzasadnieniu wniosku wskazano, że nieruchomość, której dotyczy wniosek została objęta w samoistne posiadanie przez A. L. (matkę wnioskodawczyni) w 1980r. od jej brata F. B., który zmarł w 1998 r. Nieruchomością tą A. L. (2) władała jak właściciel, pobierała pożytki, nikt nie zgłaszał roszczeń wobec niej z tytułu prawa własności, płaciła podatki. A. L. (2) zmarła 7 września 2006 r., na podstawie testamentu notarialnego do całości spadku powołała swoją córkę M. F.. Wnioskodawczyni w tym czasie była od 19 kwietnia 1980 r. w związku małżeńskim z W. B., zaś od 26 grudnia 2009 r. jest żoną T. F.. Do czasu swojej śmierci A. L. (2) władała tą nieruchomością jak właściciel. Po jej śmierci nieruchomość w samoistne posiadanie objęła wnioskodawczyni i włada tą nieruchomością jak właściciel do chwili obecnej. Wykonuje wszelkie uprawnienia do nieruchomości z tytułu własności, pobiera pożytki, płaci podatki, nikt nie zgłasza żadnych roszczeń z tego tytułu. Wnioskodawczyni argumentowała, że w ewidencji podatkowej prowadzonej dla spornej nieruchomości A. L. (2) widnieje w latach 1990-2004, od 10/2006 r. do chwili obecnej widnieje M. F.. W okresie od 2004 do 10/2006 r. podatki opłacała A. L. (2), organ podatkowy nie posiada jednak danych kto płacił podatki za ten czas, na dowód powyższego wnioskodawczyni wskazała, że przedłożyła dowody zapłaty podatku od przedmiotowej nieruchomości za okres od 2004 do 09/2006 r. Wskazała, że organ podatkowy nie dysponuje także dokumentacją archiwalną za okres od 1990 wstecz, od początku lat 80-tych XX wieku podatki płaciła również wnioskodawczyni, co wynika z twierdzeń samej wnioskodawczyni. Nieruchomość ta nie ma urządzonej księgi wieczystej ani zbioru dokumentów. Jako uczestników postępowania wnioskodawczyni podała – jak wywodziła – wszystkich spadkobierców ustawowych po A. L. – jej dzieci – M. F. (wnioskodawczyni, spadkobierca testamentowy), J. L. (2), J. L. (1), H. L.. A. L. (2) zmarła 7 września 2006 r., przed datą otwarcia spadku po tej osobie zmarł jej mąż F. L.. F. B. był bratem A. L., zmarł 31 sierpnia 1998 r., jako bezdzietny kawaler, jego rodzice zmarli przed nim. Wnioskodawczyni wskazała, że nie posiadał innego rodzeństwa. M. F. uzasadniała, że od 1980 r. nieruchomość była w samoistnym posiadaniu A. L. do września 2006r., od tej daty nieruchomość do chwili obecnej znajduje się w samoistnym posiadaniu M. F.. Posiadanie to jest nieprzerwane i obecnie wynosi ponad 30 lat. W tym okresie dochodziło jedynie do przeniesienia posiadania samoistnego z A. L. na M. F.. Zatem bieg terminu zasiedzenia nieruchomości należy liczyć od początku 1980 r. W okolicznościach niniejszej sprawy, jeżeli nieruchomość, której dotyczy wniosek została objęta w posiadanie samoistne przez A. L. z dniem 1.01.1980 r. w złej wierze, podczas biegu terminu zasiedzenia (30 lat wg noweli z 1990 r.) następowało przeniesienie tego posiadania, to termin zasiedzenia działki upłynął w dniu 01.01.2010 r. na rzecz wnioskodawczyni. W celu zatem uregulowania stanu prawnego nieruchomości wniesienie wniosku o zasiedzenie tej nieruchomości jest konieczne i uzasadnione.

Uczestnik J. L. (2) w piśmie procesowym z dnia 12.10.2015 r wskazał, że F. B. miał sześcioro rodzeństwa, oprócz A. L. miał brata R. B., który zmarł i pozostawił po sobie córkę A. K. i syna A. B., brata S. B., który zmarł i pozostawił po sobie córkę T. K., brata C. B., który zmarł i pozostawił po sobie 5 dzieci: M. B. (1), K. W., G. S. (1), D. B., A. Z. oraz siostry S. D. i J. O., które nie żyją. W wątpliwość poddał prawdomówność wnioskodawczyni, która we wniosku zataiła fakt, że F. B. oprócz A. L. posiadał inne rodzeństwo.

Postanowieniem z dnia 15.10.2015 r. (k. 77) Sąd Rejonowy we Włocławku wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników: A. K., T. K., M. B. (1), K. W., G. S. (1), D. B., A. Z..

Uczestnicy postępowania J. L. (1), H. L., I. J. przychylili się do wniosku.

Uczestnicy postępowania T. K., J. L. (2), A. K., A. Z., M. B. (1), G. S. (1), D. B., M. P., w imieniu własnym i jako pełnomocnik K. W., A. B. wnieśli o oddalenie wniosku.

W toku niniejszego postępowania w dniu 27 grudnia 2015 r. zmarł uczestnik postępowania J. L. (2). W jego miejsce Sąd wezwał następców prawnych w osobie żony I. L. i dzieci: syna A. L. (1) i córki I. J..

W toku niniejszego postępowania w dniu 29 lutego 2016 r. zmarła również uczestniczka postępowania K. W.. W jej miejsce Sąd wezwał następców prawnych w osobie męża S. W. i synów M. P., T. P., W. P..

W toku niniejszego postępowania w dniu 3 listopada 2016 r. zmarł wezwany do udziału w sprawie S. W.. W jego miejsce Sąd wezwał następców prawnych w osobie córki W. N. oraz wnuków I. W. i G. S. (2).

Ostatecznie kurator procesowy ustanowiony dla W. P. (początkowo również dla G. S. (2)) wniósł o oddalenie wniosku zgodnie ze stanowiskiem zmarłej uczestniczki K. W., uczestnicy postępowania T. P., T. K., M. P., G. S. (1), M. B. (1), A. K., D. B., A. B., A. L. (1), I. L., A. Z. wnieśli o oddalenie wniosku. W. N. i G. S. (2) nie wyrazili stanowiska procesowego w zakresie zasadności żądania wniosku, pozostawiając go do uznania Sądu. Z uwagi na brak znajomości uczestników postępowania nie byli w stanie ustosunkować się do żądania wniosku.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 7 grudnia 1984 r. postanowieniem wstępnym wydanym w sprawie sygn. akt I Ns 1194/84 Sąd Rejonowy we Włocławku stwierdził, że F. B., syn J. nabył z dniem 4 listopada 1971 r. z mocy samego prawa nieodpłatnie własność nieruchomości rolnej położonej we W. przy ul. (...) (następnie P.) o powierzchni 00.91.59 ha, dla której w ówczesnym (...) we W. urządzony był Zbiór Dokumentów (...) oznaczonej ewidencyjnie jako działka nr (...). Na mocy tego samego postanowienia Sąd uznał, że F. B. nabył również udział w wysokości ½ części w prawie własności nieruchomości rolnej o powierzchni 00.21.30 ha położonej we W. oznaczonej jako działka nr (...) nie posiadającej urządzonej księgi wieczystej ani zbioru dokumentów. Wcześniej nieruchomość ta stanowiła własność ojca F. J. B.. Powyższe postanowienie uprawomocniło się 24 maja 1985 r., przy czym ówczesną rewizję od orzeczenia wnieśli uczestnicy postępowania A. i jej mąż F. małżonkowie L., którzy nie zgodzili się z ustaleniem Sądu, że F. B. był samoistnym posiadaczem połowy działki siedliskowej oraz całej działki nr (...) położonej we W. przy ul. (...) (wówczas D.). Wskazywali co znamienne, że F. B. nie mógł w 1971 r. prowadzić gospodarstwa rolnego, bowiem był inwalidą I grupy i wymagał pomocy osób trzecich, zaś to A. L. (2) zezwalała mu na posiadanie krów, gdyż w okresach remisji mógł on zajmować się ich pasieniem. Wskazywali, że nie mógł uprawiać działki przeznaczonej na cele rolnicze ze względu na stan zdrowia. Ówczesny Sąd Wojewódzki we Włocławku nie zgodził się z taką argumentacją przyjmując, że opisana choroba F. B. i pozbawienie go zarządu nad całym spadkiem nie spowodowały utraty przez niego przymiotu samoistnego posiadacza ww. działek, a nadto że z treści załączonej opinii lekarskiej z 1979 r. wynika, że wówczas u uczestnika – jak to najczęściej odnośni się do schizofreników – zaostrzenia zaburzeń były tylko okresowe. Jak przyjął Sąd Wojewódzki z postępowania dowodowego wynikało, że uczestnik użytkował obie działki.

Nadal w wypisie z rejestru gruntów prowadzonej dla tejże nieruchomości jako właściciel w udziale 1/1 na podstawie ww. postanowienia wpisany jest F. B..

(dowód: dokumenty w aktach sprawy Sądu Rejonowego we Włocławku sygn. akt I Ns 1194/84, nadto postanowienie Sądu Rejonowego we Włocławku sygn. akt I Ns 1194/84 – k. 122-122v, k. 196-197, wypis z rejestru gruntów – k. 40, wyrys z mapy ewidencyjnej – k. 41, pismo z UM we W. – k. 69, zgłoszenie zmian – k. 70, informacja z Wydziału Ksiąg Wieczystych wraz z wykazem – k. 102-104, k. 128-129, dokumenty w D. Ziemskich Ł.)

F. B., brat A. L., syn J. i M., zmarł jako bezdzietny kawaler w dniu 31 sierpnia 1998 r w Zakładzie (...) w R., gdzie przebywał od 1992 r. Wcześniej od lat kwietnia 1983 r. przebywał w Zakładzie (...) w W. (ówczesnym Państwowym Domu Pomocy Społecznej w W.). Nie sporządził testamentu. Jego rodzice zmarli przed nim. Ojciec J. B. zmarł 7 maja 1940r. Oprócz siostry A. L. miał rodzeństwo siostry S. D., z domu B. i J. O., z domu B., które nie żyją oraz braci: R. B., który zmarł i pozostawił po sobie córkę A. K. i syna A. B., S. B., który zmarł i pozostawił po sobie córkę T. K., C. B., który zmarł i pozostawił po sobie 5 dzieci: M. B. (1), K. W., G. S. (1), D. B., A. Z..

(dowód: odpis skrócony aktu zgonu – k. 42, postanowienie Sądu Powiatowego we W. o stwierdzeniu nabycia spadku po J. B. zmarłym 7.05.1940 r. – k. 6 akt sprawy Sądu Rejonowego we Włocławku sygn. akt I Ns 1194/84, dokumenty w aktach sprawy Sądu Rejonowego we Włocławku sygn. akt I Ns 1194/84 – k. 21-36, dokumenty w aktach sprawy Sądu Rejonowego we Włocławku III RNs 162/83 załączone do akt sprawy III RNs (...), dokumenty w aktach sprawy Sądu Rejonowego we Włocławku sygn. akt III RNs 1743/81, III RNs (...), III RNs 226/94, III RNs 348/86, III RNs 162/83)

Spadek po A. L., z domu B., córce J. i M. zmarłej w dniu 7 września 2006 r. na podstawie testamentu notarialnego nabyła w całości jej córka M. B. (2) (obecnie F.) z domu L., córka F. i A.. A. L. (2) pozostawiła po sobie również synów J. L. (2), J. L. (1), H. L..

(dowód: postanowienie Sądu Rejonowego we Włocławku sygn. akt I Ns 1193/07, akty stanu cywilnego – k. 9-10, odpis skrócony aktu zgonu – k. 43)

Od października 2006 r. w ewidencji podatkowej nieruchomości położonej we W. przy ul. (...) figuruje M. F.. W latach 1990-2004 w powyższej ewidencji figurowała A. L. (2), która płaciła podatki do swojej śmierci. Za lata 1981-1984 podatki płacił F. B., zaś wpłacającym był jego brat R. B.. W czerwcu 2002r. A. L. (2) określając siebie „użytkownikiem nieruchomości” położonej we W. przy ul. (...) zawarła z L. W. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) umowę dzierżawy gruntu pod tzw. szrot. Działalność faktycznie rozpoczęto w lutym 2003 r. na części nieruchomości tj. powierzchni 4328,50 m ². Ustalono z tego tytułu stosowne zobowiązanie podatkowe. W 2004 r. Prezydent Miasta W. odmówił A. L. umorzenia zaległości w podatku, ustalił opłatę prolongacyjną i rozłożył zaległości podatkowe w kwocie 5826,90 zł plus odsetki za zwłokę w kwocie 165,20 zł na raty płatne od września 2004 r. do sierpnia 2006 r.

(dowód: zaświadczenie – k. 11, zaświadczenie – k. 12, dowody uiszczania podatku od nieruchomości – k. 13-38, dowody wpłaty podatku – k. 133 sprawy Sądu Rejonowego we Włocławku sygn. akt I Ns 1194/84, dokumenty w aktach sprawy Sądu Rejonowego we Włocławku sygn. akt III RNs 1743/81, zeznania uczestniczki A. K. – k. 367v-368, zeznania wnioskodawczyni M. F. – k. 363-365, k. 369, k. 370, zeznania uczestnika M. B. (1) – k. 369-370, k. 37-v371, zeznania uczestnika H. L. – k. 365-365v, zeznania uczestnika I. L. – k. 366-367, zeznania uczestnika A. L. (1) – k. 367-367v, częściowo zeznania świadka H. S. – k. 339v-341v, zeznania uczestniczki I. J. – k. 365v-366, zeznania uczestniczki T. K. – k. 368-369, zeznania uczestniczki D. B. – k. 370-370v, k. 371v, zeznania uczestniczki A. Z. – k. 371, zeznania uczestnika T. P. – k. 371, umowa – k. 374-376, decyzja – k. 377-379)

F. B. urodzony (...) w Ł., rolnik, był zarejestrowany w Przychodni Zdrowia Psychicznego we W. z rozpoznaniem schizofrenia paranoidalna od 9 stycznia 1958 r. do 28 czerwca 1982 r. Przebywał w Szpitalu (...) w Ś. przynajmniej dwa razy od 16.09.1981-21.10.1981 i od 28.06.1982 do 17 marca 1983 r. W 1979 r. trzej biegli lekarze sądowi stwierdzili u F. B. schizofrenię paranoidalną przewlekłą z okresowymi zaostrzeniami. W wywiadzie podano, że zachorował w czasie pobytu w niewoli, zaś z dokumentacji lekarskiej wynikało, że w 1947 r. wskazano w opinii celem przyznania jemu renty (8.06.1979 r.), że nie jest zdolny do wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej oraz wymaga opieki osoby drugiej. Doznane stresy w czasie działań wojennych mogły wyzwolić istniejące predyspozycje, które w efekcie doprowadziły do powstania choroby psychicznej pod postacią schizofrenii przewlekłej.

W 1979 r. R. B. czynił starania o uzyskanie renty dla brata F. B. i wniósł o jego całkowite ubezwłasnowolnienie. F. B. został częściowo ubezwłasnowolniony przez Sąd Wojewódzki we Włocławku postanowieniem z 18 lutego 1980 r. wydanym w sprawie I Ns 118/79. Już wówczas ustalono że uprawiał około 1 ha gruntu we W. (ul. (...)), korzystając z pomocy sąsiadów przy wykonywaniu prac polowych, że z inwentarza żywego posiadał krowę i dwa cielaki, utrzymywał się z pieniędzy otrzymywanych za odstawione mleko. Na kanwie sprawy o ubezwłasnowolnienie F. B. ustalono również, że zajmował samodzielnie dwie niewielkie izby w budynku mieszkalnym, w którym to budynku zamieszkiwała również jego siostra A. L. (2), z którą żył w niezgodzie. Samodzielnie przyrządzał sobie posiłki i sam kupował w sklepie niezbędne artykuły. Znał wartość pieniądza. Cierpiał na przewlekła schizofrenię urojeniową. Postanowieniem z dnia 30 czerwca 1980r. dla ubezwłasnowolnionego częściowo F. B. ustanowiono opiekuna w osobie R. B.. W dniu 5 października 1981 r. na mocy postanowienia Sądu Rejonowego we Włocławku sygn. akt III RNs 1196/81 zwolniono R. B. ze sprawowania opieki nad F. B.. Sąd Rejonowy we Włocławku postanowieniem z dnia 24 listopada 1981 r. wydanym w sprawie III RNs (...) ustanowił dla F. B. opiekuna prawnego w osobie jego siostry A. L. zam. W. ul. (...), z którą F. B. nie pozostawał w dobrych relacjach. Zaświadczenie o sprawowaniu opieki okazane zostało na rozprawie w dniu 2 kwietnia 1984 r. przed Sądem Rejonowym we Włocławku w sprawie sygn. akt I Ns 983/82. Zachodziło podejrzenie, że w grudniu 1981 r. doszło do poparzenia twarzy F. B., o co R. B. obwiniał A. L. i stąd powstały kłopoty ze wzrokiem u F. B.. Pewne jest, że mniej więcej od tego czasu wzrok F. B. stopniowo pogarszał się i przed śmiercią był on praktycznie osobą niewidomą. W sprawozdaniach z zarządu majątkiem podopiecznego A. L. (2) wskazywała, że F. B. posiada 0,91 ha ziemi, którą ona zarządza. Postanowieniem z dnia 7.10.1994 r. Sąd Rejonowy we Włocławku zezwolił A. L. na pobranie gotówki w kwocie ówczesnych 12.940.000 zł z Fundacji (...) będące odszkodowaniem ze represjonowanie F. B. przez III Rzeszę Niemiecką. Toczyło się również postępowanie o zniesienie współwłasności nieruchomości położonej we W. przy ul. (...), gdzie nieruchomość ta została przyznana na wyłączną własność F. i A. małżonków L.. Wówczas kuratorem dla F. B. będącego współwłaścicielem przedmiotowej nieruchomości został pracownik Sądu celem reprezentowania interesów F. B..

(dowód: dokumenty w aktach sprawy Sądu Rejonowego we Włocławku sygn. akt I Ns 1194/84 tj/ zaświadczenie – k. 165, opinia – k. 166, postanowienie wraz z uzasadnieniem oddalające rewizję – k. 196-198, odpis skrócony aktu urodzenia – k. 33, dokumenty w aktach sprawy Sądu Rejonowego we Włocławku III RNs (...) – k. 26, III RNs (...))

Dla nieruchomości położonej we W. przy ul (...) stanowiącej działkę oznaczoną geodezyjnie nr (...) o pow. 00.91.46 ha, grunty orne Sąd Rejonowy we Włocławku VI Wydział Ksiąg Wieczystych nie może stwierdzić, czy jest prowadzona księga wieczysta lub urządzony zbiór dokumentów.

(dowód: zaświadczenie – k. 39)

F. B. uprawiał wszystkie grunty jakie posiadał jego ojciec J. B. po jego śmierci, zaś dopiero po przepisaniu za dożywocie części gruntów przez jego matkę M. B. (3) większą część gospodarstwa spadkowego zaczęła uprawiać A. L. (2). F. B. uprawiał wówczas tzw. karczmarkę tj. działkę, której dotyczy wniosek. W 1984r. z pewnością było tam zasiane żyto, jest to działka która graniczy z bazą (...). Taki stan był w 1984 r., jak i w 1971 r. Fakty te niezbicie wynikają z akt przywołanej sprawy sądowej. F. B. użytkował te tereny po śmierci swojego ojca J. B. do chwili odejścia do Zakładu w W., tj. działkę położoną przy ul. (...) (obecnie P.) sąsiadującą z bazą (...). Fizycznie nie prowadził gospodarstwa od ok. kwietnia 1983 r., ale nie jest to równoznaczne z tym, że posiadanie tego gospodarstwa przekazał na rzecz innej osoby, a już w szczególności na rzecz A. L.. Był człowiekiem ogromnie przywiązanym do swojej ziemi, rolnikiem „z krwi i kości”, do swojej śmierci nie miał zamiaru nikomu przekazać tej ziemi. Zachował wolę władania tymi gruntami jak właściciel aż do swojej śmierci.

(dowód: dokumenty w aktach sprawy Sądu Rejonowego we Włocławku sygn. akt I Ns 1194/84, zeznania uczestniczki A. K. – k. 367v-368, częściowo zeznania wnioskodawczyni M. F. – k. 363-365, k. 369, k. 370, zeznania uczestnika M. B. (1) – k. 369-370, k. 37-v371, zeznania uczestnika H. L. – k. 365-365v, zeznania uczestnika I. L. – k. 366-367, zeznania uczestnika A. L. (1) – k. 367-367v, częściowo zeznania świadka H. S. – k. 339v-341v, zeznania uczestniczki I. J. – k. 365v-366, zeznania uczestniczki T. K. – k. 368-369, zeznania uczestniczki D. B. – k. 370-370v, k. 371v, zeznania uczestniczki A. Z. – k. 371, zeznania uczestnika T. P. – k. 371)

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek jako niezasadny podlegał oddaleniu w oparciu o przepis art. 172 kc a contrario, art. 175 kc w zw. z art. 121 pkt 2 kc. Jest on co najmniej przedwczesny, nadto wnioskodawczyni jako następca prawny jednego ze spadkobierców F. B. (oprócz niej F. B. miał pięcioro rodzeństwa) nie wykazała samoistności posiadania w zakresie pozostałych udziałów obecnych współwłaścicieli nieruchomości. Kluczowe dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy były również ustalenia Sądu odnośnie sprawowania opieki prawnej nad F. B. przez jego siostrę A. L., co miało wpływ na ustalenia prawne (art. 175 kc w zw. z art. 121 pkt 2 kc). Niewątpliwie bieg termin zasiedzenia w niniejszej sprawie należy liczyć – nie od 1980 r. jak wywodziła wnioskodawczyni, a dopiero – jeśli w ogóle – najwcześniej od chwili śmierci F. B. (31.08.1998r.), co przy braku możliwości zaliczenia posiadania poprzednika (art. 176 kc) jest zbyt krótkim okresem czasu (30 lat), aby można mówić o zasiedzeniu przedmiotowej nieruchomości przez wnioskodawczynię. Wnioskodawczyni skutecznie nie wykazała, że doszło do przeniesienia posiadania przedmiotowej nieruchomości na rzecz jej matki A. L. w 1980 r. Pewne jest jedynie to, że w lutym 1980 r. F. B. został częściowo ubezwłasnowolniony, zaś opiekunem prawnym od listopada 1981 r. była jego siostra A. L. (2). Niemniej jednak w ocenie Sądu Feliks B. pomimo orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu do chwili swojej śmierci w 1998 r., miał wolę władania przedmiotową nieruchomością dla siebie jak właściciel i nigdy nie doszło do przekazania przez niego posiadania przedmiotowej nieruchomości, której własność nabył w drodze uwłaszczenia 4.11.1971 r., co znalazło potwierdzenie w prawomocnym postanowieniu o stwierdzeniu uwłaszczenia z 1984 r. (rewizję oddalono w 1985r.). Sama A. L. (2) w toku postępowania o dział spadku po J. i M. małżonkach B. (zeznania składała 2 kwietnia 1984 r.) wskazała, że działkę nr (...) przy ul. (...) użytkował w 1971 r. F. B.. W dniu 24 listopada 1981 r. A. L. (2) został ustanowiona prawnym opiekunem ubezwłasnowolnionego F. B.. F. B. uprawiał wszystkie grunty jakie posiadał jego ojciec J. B. po jego śmierci, zaś dopiero po przepisaniu za dożywocie części gruntów przez jego matkę M. B. (3) większą część gospodarstwa spadkowego zaczęła uprawiać A. L. (2). F. B. uprawiał wówczas tzw. karczmarkę tj. działkę, której dotyczy wniosek. W 1984 r. z pewnością było tam zasiane żyto, jest to działka która graniczy z bazą (...). Taki stan był w 1984 r., jak i w 1971 r. Fakty te niezbicie wynikają z akt przywołanej sprawy sądowej. F. B. użytkował te tereny po śmierci swojego ojca J. B. do chwili odejścia do Zakładu w W., tj. działkę położoną przy ul. (...) (obecnie P.) sąsiadującą z bazą (...). Fizycznie nie prowadził gospodarstwa od kwietnia 1983 r., ale nie jest to równoznaczne z tym, że posiadanie tego gospodarstwa przekazał na rzecz innej osoby, a już w szczególności na rzecz A. L.. Z materiału dowodowego wynika niewątpliwie, że był rolnikiem, niezwykle przywiązanym do ziemi, i za życia dobrowolnie nikomu nie przekazałby ziemi. Dowody wpłaty podatku za lata 1981-1984 szczegółowo opisane w stanie faktycznym potwierdzają jednoznacznie, że podatek wpłacał F. B., a w jego imieniu czynił to R. B..

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony przez Sąd na podstawie dokumentów złożonych do akt niniejszej sprawy, częściowo zeznań świadka H. S. i wnioskodawczyni M. F., dołączonych spraw opiekuńczych Sądu Rejonowego we Włocławku i akt o dział spadku. W tym momencie wskazać należy, że w zasadzie w zakresie mającym znaczenie dla rozstrzygnięcia w przedmiocie zasiedzenia zasadnicze znaczenie zeznania świadka i stron postępowania były spójne, drobne nieścisłości wynikały z upływu czasu i wynikającej stąd niepamięci, jak również subiektywnej oceny stanu faktycznego. Kluczowe dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy okazały się ustalenia dotyczące ubezwłasnowolnienia F. B. i ustanowienia dla niego opiekuna prawnego w osobie A. L. (24.11.1981-31.08.1998r.), o czym we wniosku wnioskodawczyni nie wspominała. Oś sporu zasadzała się zgoła na innym polu tj. oceny prawnej ustalonego przez Sąd stanu faktycznego. W tej sytuacji drugorzędne znaczenie miały twierdzenia stron postępowania i zeznania świadka, które pomimo, że szczere, nie mogły przynieść dla wnioskodawczyni korzystnego rozstrzygnięcia. Przedmiotowa nieruchomość jak wykazało postępowanie jest położona w takim rejonie miasta, że interesują się nią znaczący inwestorzy (jak np. K. G.), stąd zapewne wola wnioskodawczyni uregulowania sytuacji prawej tejże nieruchomości. W sferze domysłów pozostaje zaś (gdyż nie ma to obecnie żadnego znaczenia), że we wniosku wnioskodawczyni nie ujawniła całego kręgu uczestników.

Przepis art. 172 kc określa przesłanki nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości. Łącznym warunkiem jest upływ oznaczonego przez ustawę (w art. 172 kc) terminu nieprzerwanego posiadania samoistnego, a długość tego terminu zależy od dobrej lub złej wiary w chwili nabycia posiadania. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba, że uzyskał posiadanie w złej wierze (art. 172 § 1 kc). W toku postępowania Sąd bada i ustala przesłanki zasiedzenia. Ustala więc samoistne posiadanie rzeczy (nieruchomości), ciągłość posiadania, dobrą lub złą wiarę posiadacza, upływ terminu zasiedzenia. Korzysta z materiału oferowanego przez wnioskodawcę i uczestników postępowania. Sąd może również z urzędu dopuścić dowód niewskazany przez zainteresowanych (art. 232 zd. 2 w zw. z art. 13 § 2 kpc). Niewątpliwym jest, że posiadacz nieruchomości może zasiedzieć udział np. należący do rodzeństwa, ale musi rozszerzenie swoich uprawnień zademonstrować wobec drugiego właściciela oraz otoczenia. Dla zasiedzenia w takiej sytuacji nie wystarczy bowiem zwykłe zarządzenia całością nieruchomości (rzeczy). To dlatego, że takie zarządzanie jest prawem każdego współwłaściciela, samo nie prowadzi do zasiedzenia (tak Sąd Najwyższy w wyroku wydanym w sprawie IV CSK 117/12). Udziału innego współwłaściciela nie można bowiem zasiedzieć „chyłkiem”. Wprawdzie przy klasycznym zasiedzeniu zgodnie z art. 339 kc domniemywa się, że ten kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym. Przepis art. 339 kc jest jednak źródłem domniemania wzruszalnego, którego rola polega na tym, że jego zastosowanie prowadzi do zwolnienia wnioskodawcy od konieczności prowadzenia dowodów na okoliczność stwierdzenia samoistności posiadania posiadanej przez niego rzeczy. Zgodnie zaś z art. 338 kc kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego, jest dzierżycielem. Dzierżenie nie prowadzi do zasiedzenia. Wola posiadacza władającego częścią nieruchomości stanowiącej przedmiot współwłasności i wywodzącego podstawy władania ze współwłasności (animus possidendi) nie może sięgać dalej niż wola współwłaściciela. Dzierżenie, w ogóle nie może być postrzegane jako tytuł prawny. Według zawartej w tym przepisie definicji, dzierżycielem jest osoba, która „faktycznie włada” rzeczą „za kogo innego”. Zatem również tutaj występuje, podobnie, jak w przypadku posiadania, element fizycznego władania rzeczą (corpus) i element woli władania (animus). W swej warstwie zewnętrznej (corpus) dzierżenie prezentuje się identycznie, jak w przypadku posiadania. Istotne różnice dotyczą elementu wewnętrznej woli władania rzeczą (animus). Tutaj dostrzegalna różnica pomiędzy posiadaniem a dzierżeniem polega na innym ukierunkowaniu woli. O ile posiadacz włada rzeczą „dla siebie”, o tyle dzierżyciel włada rzeczą „za kogo innego”. Wola władania rzeczą za kogo innego może ulec zmianie, prowadząc do przekształcenia dzierżenia w posiadanie. Może się również zdarzyć odwrotnie. Stosowne przekształcenie może nastąpić na podstawie porozumienia stron (takiego porozumienia wnioskodawczyni nie wykazała). Takie przekształcenie z posiadania zależnego na samoistne może nastąpić również wbrew woli posiadacza. Jednakże dla wyeliminowania trudności dowodowych niezbędne jest zamanifestowanie wobec otoczenia przez dobitne akty „władania rzeczą dla siebie” przekształcenia dotychczasowego dzierżenia w posiadanie rzeczy (tak Komentarz do art. 338 kodeksu cywilnego, E. Gniewek, Kodeks cywilnym Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Zakamycze 2001). Zgodnie z art. 206 kc każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa .Współwłaściciele również w stosunku do wielkości udziałów ponoszą „wydatki” i „ciężary” związane z rzeczą wspólną (art. 207 in fine kc). Możliwe jest wszakże odmienne ukształtowanie umowne według woli współwłaścicieli. Nadto w przypadku podziału do korzystania (quo ad usum) również co do zasady nie podlega zasiedzeniu wydzielona część, chyba że nastąpi zmiana posiadania w samoistnego z zależnego, co również musi być w odpowiedni sposób zamanifestowane. Aby doszło do zmiany dzierżenia w posiadanie władający faktycznie rzeczą musi zamanifestować w sposób zauważalny dla innych podmiotów (właściciela i otoczenia), zmianę sposobu władania nieruchomością, podobnie jak ma to miejsce w przypadku zmiany charakteru posiadania rzeczy z zależnego w posiadanie samoistne (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2010 r., III CSK 174/09, Lex nr 585822). Zauważyć również można, że w orzecznictwie wyraża się pogląd, według którego w wypadku dziedziczenia nieruchomości spadkowej przez kilku spadkobierców, spadkobierca władający nieruchomością spadkową, w tym przypadku A. L. (2) (chodzi o czas po śmierci F. B. ani też jej spadkobierca – M. F.), z reguły staje się posiadaczem samoistnym w zakresie przypadającego mu prawa oraz dzierżycielem (art. 338 k.c.) w zakresie pozostałych udziałów, chyba że w niedwuznaczny sposób ujawnia wolę samoistnego posiadania tej nieruchomości (wolę władania cum animo rem sibi habendi) w sposób widoczny dla otoczenia i pozostałych współwłaścicieli (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1998 r., II CKN 770/97, Lex nr 82299, postanowienie SN z dnia 2 marca 2012 r., II CSK 249/11 lex nr 1215425). Nawet gdyby od czasu śmierci F. B. udało się wnioskodawczyni wykazać uzewnętrznienie takiej zmiany (manifestacji) czy zamiaru zmiany charakteru władania nieruchomością wobec swojego rodzeństwa, to i tak wniosek jest przedwczesny. Nadto jeśli chodzi o posiadanie, to wskazać należy, że Sąd akceptuje również pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 1 kwietnia 2011r. (III CSK 184/10, Lex nr 863394), według którego domniemanie samoistności posiadania ustanowione w art. 339 k.c. nie ma zastosowania w sprawie o zasiedzenie przez współwłaściciela nieruchomości udziału należącego do drugiego współwłaściciela. Zgodnie bowiem z art. 206 k.c., każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Z samego faktycznego władania rzeczą przez współwłaściciela nie wynika jeszcze, że jest on jej samoistnym posiadaczem. Oznacza to, że w sprawie dotyczącej nieruchomości będącej współwłasnością, w której właściwości lub przeznaczenie tej nieruchomości nie pozwalają na wspólne lub rozdzielne władanie nią przez wszystkich współwłaścicieli (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1966 r., III CZP 49/66, OSNC 1976, nr 1, poz. 6), współwłaściciel żądający zasiedzenia udziału innego współwłaściciela nie może poprzestać na powołaniu się na domniemanie wynikające z art. 339 k.c. Powinien wykazać, że rozszerzył zakres swego samoistnego posiadania ponad realizację uprawnienia wynikającego z art. 206 k.c. oraz że w dostatecznie wyraźny sposób uzewnętrznił tę zmianę w stosunku do współwłaściciela, do którego udział ten należał (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2009 r., II CSK 405/08, Lex nr 577171, z dnia 29 czerwca 2010 r., III CSK 300/09, Lex nr 862670, postanowienie z dnia 2 marca 2012 r., II CSK 249/11 lex nr 1215425). Surowe wymagania wobec współwłaściciela zmieniającego zakres posiadania samoistnego uzasadnione są bezpieczeństwem stosunków prawnych i ochroną własności, która narażona byłaby na uszczerbek, gdyby współwłaściciel – uprawniony do posiadania całości – mógł łatwo doprowadzić do utraty praw pozostałych współwłaścicieli, powołując się na zmianę swojej woli, a więc elementu subiektywnego. Posiadania właścicielskie całej rzeczy przez współwłaściciela wykonywane także w zakresie udziałów innych współwłaścicieli wymaga podejmowania dostrzegalnych dla tych współwłaścicieli działań i zachowań wskazujących na realizację posiadania wykraczającą ponad wykonywania uprawnień z art. 206 kc (tak SN w postanowieniu z dnia 29.06.2010 r., III CSK 300/09, lex nr 852670). O posiadaniu samoistnym współwłaściciela nieruchomości zamieszkującego w znajdującym się na niej budynku w zakresie udziałów we współwłasności innych współwłaścicieli nie przesądza sam fakt samodzielnego wykonywania uprawnień, ponoszenia ciężarów związanych z korzystaniem z nieruchomości, sam fakt posiadania nieruchomości i zarządzania nią jak właściciel bez sprzeciwu pozostałych współwłaścicieli, a nawet pokrycie przez niego kosztów remontu lub modernizacji budynku (tak SN w postanowieniu z dnia 7 stycznia 2009r., II CSK 405/08). Za wykroczeniem ponad uprawnienia wynikające z udziału wnioskodawcy mogłoby przemawiać podejmowanie samodzielnych decyzji o znaczących remontach, zmianach w przedmiocie współwłasności, zatrzymania dla siebie dochodów, jakie ta nieruchomość przynosi. Tymczasem sama wnioskodawczyni wskazywała, że nawet z dzierżawy nieruchomości na tzw. szrot ani jej matka ani ona nie czerpała korzyści, chodziło tylko o to, by dzierżawca płacił podatek od nieruchomości, żeby A. L. (2), a następnie M. F. nie były tym obciążone.

Nabycia przez zasiedzenie może dokonać osoba fizyczna nieposiadająca zdolności do czynności prawnych (lub posiadając ograniczoną zdolność), gdyż nie uzależnia się samoistnego posiadania od zakresu zdolności do czynności prawnych. Ważnym jest by osoba ta mogła faktycznie zawładnąć nieruchomością, co oznacza, że w przypadku osób małoletnich bądź ubezwłasnowolnionych władztwo w ich imieniu będzie wykonywała inna osoba, np. przedstawiciel ustawowy. Zasiedzenie nieruchomości rozpoczyna się z chwilą objęcia nieruchomości w samoistne posiadanie. Zgodnie z art. 175 k.c. do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń, tj. art. 121-124 k.c., z których wynika, że bieg terminu zasiedzenia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu m in. między osobami nie mającymi pełnej zdolności do czynności prawnych, a osobami sprawującymi nad nimi opiekę lub kuratelę – przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli (art. 121 pkt 2 kc w zw. z art. 175 kc). Okoliczność powierzenia A. L. opieki prawnej nad F. B. oznacza, że nawet w przypadku przyjęcia, że bieg zasiedzenia rozpoczął się przed 24.11.1980 r. to od tego czasu do chwili śmierci F. B. w dniu 31.08.1998 r. uległ on zawieszeniu w okresie wykonywania tej opieki przez A. L. – właśnie z mocy art. 121 pkt 2 k.c. w zw. z art. 175 k.c. Mając na uwadze całokształt materiału dowodowego należy wskazać, że bieg terminu zasiedzenia przez A. L. do czasu śmierci F. B. w ogóle nie rozpoczął się.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 2 kpc.

W postępowaniu o zasiedzenie uczestnicy postępowania mają sprzeczne interesy, oscylujące wokół przedmiotu własności, do którego każda z nich rości sobie prawo. Z tego też względu w tym postępowaniu sąd rozstrzygając o kosztach powinien swoje orzeczenia oprzeć o treść art. 520 § 2 kpc, a nie art. 520 § 1 kpc. Rozstrzygnięcie o kosztach wymaga jednak rozważenia całości okoliczności sprawy, w tym również pod kątem przesłanek zawartych w art. 102 kpc, który na podstawie art. 13 § 2 kpc może znaleźć w sprawie o zasiedzenie zastosowanie, jednak tylko w wypadkach szczególnie uzasadnionych (art. 102 kpc) sąd może więc zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Sprzeczność interesów pomiędzy uczestnikami w rozumieniu art. 520 § 2 i 3 KPC występuje wtedy, gdy postanowienie kończące postępowanie w sprawie wywiera wpływ dla jednych zainteresowanych na zwiększenie, a dla innych na zmniejszenie ich praw (I CZ 148/12 - postanowienie SN z dnia 5.12.2012 r.). Sąd na kanwie niniejszej sprawy rozważał, czy nie zaistniały szczególne okoliczności przemawiające za nieobciążeniem wnioskodawczyni kosztami zastępstwa procesowego D. B. (art. 520 § 2 kpc w zw. z § 7 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych). Sąd nie dopatrzył się takich szczególnych okoliczności, wręcz przeciwnie postawa wnioskodawczyni, która doskonale wiedziała o sprawowaniu opieki przez matkę, a mimo to inicjowała niniejsze postępowania przemawiała za obciążeniem jej kosztami postępowania. O nieuiszczonych wydatkach związanych z wynagrodzeniem kuratora orzeczono w oparciu o przepis art. 83 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (wnioskodawczyni uiściła zaliczkę w kwocie 120 zł). O wynagrodzeniu dla kuratora procesowego w wysokości połowy stawki fachowego pełnomocnika orzeczono w oparciu o przepis § 7 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych i § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej z dnia 13 listopada 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 1476), zgodnie z którym wysokość wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla strony w sprawie cywilnej, nie może przekraczać stawek minimalnych przewidzianych przepisami określającymi opłaty za czynności adwokackie, a w przypadku gdy kuratorem jest radca prawny, przepisami określającymi opłaty za czynności radców prawnych.